Upotreba foto-elicitacije u sociologiji: kontekstualizacija siromaštva i društvene isključenosti

Abstract

U sociološkim istraživanjima fotografija se najčešće koristi kao dopuna iznetih podataka, a znatno ređe kao tehnika prikupljanja podataka. Fokus ovog rada upravo je na upotrebi fotografije u istraživanju rodnog aspekta siromaštva u ruralnim područjima Srbije. Primenom foto-elicitacije, prikupljeni su podaci u terenskom istraživanju tokom 2015. godine u Srbiji, koji podrazumevaju fotografije čije su autorke devojke i žene korisnice usluga socijalne zaštite, njihove beleške o motivima i tumačenju značenja načinjenih fotografija, kao i transkripti intervjua realizovani s fotografkinjama mesec dana nakon fotografisanja. Istraživanje je pokazalo da fotografija kao medijum povezuje emocionalne doživljaje siromaštva akterki istraživanja i činjenične uslove njihovog života u materijalnoj deprivaciji i izolaciji te pruža mogućnost artikulisanja heterogenih značenja siromaštva. Heterogenost značenja siromaštva očitava se kroz specifičnosti društvenih kategorija kojima pripadaju sagovornice u ovom istraživanju, poput recimo osoba sa invaliditetom. Na osnovu nalaza ovog istraživanja, upotreba foto-elicitacije pokazuje se kao posebno značajan metod u sociološkim studijama koje uključuju otkrivanje subjektivnih značenja i iskustava specifičnih skupina stanovništva, kao što su devojke i žene koje žive u siromaštvu u ruralnim područjima Srbije.

In sociological research, photography is most commonly used to supplement presented data and less frequently as a data collection technique. This paper focuses on using photography to examine the gender aspect of poverty in rural areas of Serbia. Through the application of photo-elicitation, data were collected in field research during 2015 in Serbia. The data include photographs taken by girls and women beneficiaries of social services. Additionally, they incorporate the notes on the motives and interpretation of the photographs taken, along with transcripts of interviews conducted with the photographers a month after the photography sessions. The research has shown that photography, as a medium, connects the emotional experiences of poverty among research participants with the factual conditions of their lives in material deprivation and isolation. Consequently, it offers the possibility of articulating diverse meanings of poverty. The diversity of meanings of poverty is evident in the specific social categories to which the interviewees in this study belong, such as persons with disabilities, for example. Based on the findings of this research, the use of photo-elicitation emerges as particularly significant in sociological studies that involve the exploration of subjective meanings and experiences of specific population groups, such as girls and women living in poverty in rural areas of Serbia.