Diskursi o “voditeljskoj” književnosti

Abstract

U tekstu se ispituju različite forme diskurzivne konstrukcije “voditeljske književnosti” u književnom polju u današnjoj Srbiji. Polazeći od Bourdieuove teorije, književna proizvodnja se posmatra kao polje u kojem se između aktera koji su uključeni u nju (pisaca, kritičara i izdavača) vode stalne simboličke borbe. U ovim simboličkim borbama akteri u polju književne proizvodnje nastoje da nametnu one definicije književnosti i standarde vrednovanja književnih dela i književnog rada aktera koji su za njih same najpovoljniji. Termin “voditeljska književnost” nastao je u nameri da se dela aktuelnih ili nekadašnjih voditelja i voditeljki označe kao nekvalitetna, i da se na tom osnovu ovi akteri diskredituju i simbolički isključe iz polja književne proizvodnje. Kada se javi otklon prema “voditeljskoj književnosti” uglavnom je u vezi sa kritikom tržišnih strategija u književnom polju, odnosno uverenjem da neki romani nastaju sa namerom da se prodaju velikom broju čitalaca i time omoguće autoru/autorki sticanja dodatnog ekonomskog profi ta ili dodatne popularnosti. U nekim verzijama kritika “voditeljske književnosti” osporavanje ovih romana na temelju razlike između “visoke” i masovne/popularne kulture pojačano je negativnim stavom o “ženskoj književnosti”. Imajući u vidu navedene odlike termina “voditeljska književnost”, u radu se ispituje kako ga književni kritičari određuju i kako ga se upotrebljava u simboličkim borbama koje vladaju u polju književne proizvodnje u Srbiji danas. Ispitujući standarde vrednovanja na temelju kojih kritičari vrednuju “voditeljsku književnost”, otkriva se kako se govor o ovom “tipu književnosti” koristi za ocrtavanje granica književnog polja i hijerarhijsko klasifikovanje aktera i kategorizovanje dela u polje.

The article examines the different forms of discursive construction of “talk show host literature” in the literary fi eld in present-day Serbia. Drawing from Bourdieu’s theory, literary production is seen as a fi eld in which constant symbolic struggles are happening between the actors involved in the fi eld (writers, critics, and publishers). In these symbolic struggles, the actors in the field of literary production seek to impose those definitions of literature and standards of valuation of literary works and professional engagement of other actors that are most favourable to them. The term “talk show host literature” was created with the intention to mark the literary works of current or former talk show hosts as worthless literature, and to consequently discredit and symbolically exclude these authors from the fi eld of literary production. When disapproval of “talk show host literature” appears, it is mostly related to the critique of market strategies in the literary fi eld, namely, beliefs that some novels are intentionally created to be sold to a great number of readers and thus enable their authors to gain economic profit and popularity. In some versions of criticism of “talk show host literature” the disapproval of these novels based on the distinction between “high” and mass/popular culture has been reinforced by a negative attitude about “women’s literature”. Bearing in mind the above-mentioned characteristics of the term “talk show host literature”, the paper examines who uses it, how they defi ne it, and accordingly, how it is used in the symbolic struggles that prevail in the fi eld of literary production in Serbia today. Examining the valuation standards by which actors in the literary fi eld evaluate “talk show host literature” reveals how speech about this “type of literature” is used for drawing boundaries of the literary fi eld and for hierarchically classifying actors and categorizing works in the field.