Sindikalno organizovanje u kontekstu akademskog kapitalizma

Abstract

The paper discusses the problems of union organization that researchers face at the beginning of their academic careers in the context of the neoliberal transformation of universities in Serbia, which began in 2005, through the introduction of the Bologna reform. At the beginning of the paper, a conceptual framework was given around the terms »academic precariat«, »gig academy«, and »academic capitalism«, which served to enable the specific working position of academic workers in the context of neoliberal transformation of the university. Through the analysis of legal and strategic documents, as well as a review of relevant research that takes the position of young researchers at the academy as a central topic, some of the key problems faced by young researchers are presented: non–standard employment contracts, legal problems, low investments in scientific research, labor migration and difficult models of association in order to protect labor rights through the actions of representative bodies. The paper gives examples of trade unions and organizations that work in the institutional and noninstitutional fi eld on naming the the problem of the precariousness of young research and models of sustainable solutions. Finally, the paper points out the problems of the position of academic unions in the modern context as well as the need for their autonomous action in relation to power structures.

U radu se razmatraju problemi sindikalnog organizovanja sa kojima se suoča- vaju istraživači na početku svojih akademskih karijera a u kontekstu neoliberalne transformacije univerziteta u Srbiji, otpočete 2005. godine uvođenjem Bolonjske reforme. Na početku rada dat je konceptualni okvir izgrađen oko pojmova »akademski prekarijat«, »gig akademija«, »akademski kapitalizam« koji je poslužio za skiciranje specifičnog radnog položaja akademskih radnika i radnica u kontekstu neoliberalne transformacije univerziteta. Kroz analizu zakonskih i strateških dokumenata, kao i pregled relevantnih istraživanja koja za centralnu temu uzimaju položaj mladih istraživača i istraživačica na akademiji predstavljeni su neki od ključnih problema sa kojima se mladi istraživači suočavaju: nestandardnost radnih ugovora, zakonski interregnumi, niska ulaganja u naučnoistraživačku delatnost, nametnute radne migracije i otežani modeli udruživanja u cilju zaštite radnih prava putem delovanja reprezentativnih tela. U radu su dati primeri sindikata i organizacija koje na institucionalnom i vaninstitucionalnom polju rade na imenovanju problema prekarnosti mladih istraživača i istraživačica, kao i na koncipiranju modela održivih rešenja. Na kraju, u radu se ukazuje na probleme položaja akademskih sindikata u savremenom kontekstu kao i na potrebu za njihovim autonomnim delovanjem u odnosu na strukture moći.