Etničke identifikacije: konstruisanje značenja kroz kolektivni rad sećanja

Abstract

Predmet ovog rada su etničke identifikacije mladih građana Srbije. Cilj rada je empirijsko istraživanje načina na koje se one konstruišu u socijalnom kontekstu kroz interakciju između osobe i drugih aktera u sklopu specifičnih socio-kulturnih praksi. Usvojeni su kulturna psihologija kao teorijski okvir i kvalitativni metodološki pristup. Korišćena je metodologija kolektivnog rada sećanja, u svrhu podsticanja mladih na reflektovanje o sopstvenoj etničkoj pripadnosti. Primarni oblik učešća u istraživanju zasnivao se na zajedničkom generisanju i dekonstrukciji tekstova ličnih sećanja. U cilju validacije i proširenja uvida, sprovedeno je dodatno empirijsko istraživanje, sa istim tipom podataka, ali sa individualnim pristupom analizi. Primenjena je strategija svrhovitog uzorkovanja, a kriterijumi uključivanja bili su posedovanje srpskog državljanstva i pripadnost generaciji rođenoj 1990-ih godina. U glavnom istraživanju učestvovalo je devetoro učesnika-istraživača, uključujući i autorku rada, dok je u drugom istraživanju učestvovalo ukupno 42 ljudi, a uzorak je bio balansiran po rodu. Prikaz rezultata organizovan je u tri odeljka sa različitim pristupima kritičkoj diskurzivnoj analizi. Najpre su prikazani rezultati kolektivne analize svakog pojedinačnog sećanja. Naredni deo posvećen je komparativnoj analizi sećanja u kojoj su detaljno analizirani, sa jedne strane socio-kulturni okvir (konteksti, prakse i medijatori), a sa druge strane procesi etničkih identifikacija. Treći deo poglavlja predstavlja proširenje prethodne analize, kroz analizu sećanja prikupljenih u drugom istraživanju, koja je iznedrila šest aspekata konstrukcije etničkih identifikacija: biti na svom, sa svojima; detinjstvo usred krize; susreti (i rastanci) sa Drugima; biti bolji od Drugih; otklon od nacionalnog; borba za… Nalazi upućuju na različite dinamike etničkog identifikovanja u okviru socijalnog konteksta i širih društveno-političkih dešavanja. Diskutovan je značaj sećanja za (re)konstrukciju ličnog iskustva i značenja, problem agensnosti i problem pripadnosti.

The subject of this study are ethnic identifications of young citizens of Serbia. The aim is to empirically investigate how ethnic identifications are construed in the social context through the interaction between the person and other actors within specific socio-cultural practices. Cultural psychological theoretical framework and qualitative research approach were adopted. The collective memory-work methodology was used in order to provoke young people to reflect upon their ethnic affiliation. Research participation was primarily based on the collective generation and deconstruction of written personal memories. An additional study was conducted for the purpose of validation and extension of the insights, with the same type of data, but with an individual approach to analysis. Purposive sampling strategy was applied, by using Serbian citizenship and belonging to the generation born in the 1990s as the inclusion criteria. Nine participant-researchers, including the author herself, collaborated in the main research, while a total of 42 people participated in the second research, and the sample was balanced by gender. The results have been presented in three segments, across different approaches to critical discourse analysis. First, the results of the collective analysis of individual memories are presented. The second part is dedicated to comparative analysis of memories, where two main aspects have been analyzed in detail: the socio-cultural framework (contexts, practices, and mediators), on one side, and the processes of ethnic identifications, on the other. The third part of the chapter represents the extension of the previous analysis, through the analysis of memories collected in the second research, which identified six aspects of ethnic identification construction: being on one’s own, with one’s own people; childhood in the midst of crisis; encounters with (and separations from) the Others; being better than the Others; distancing from the national; fighting for… The findings indicate various dynamics of ethnic identification within the social context and broader social-political events. The significance of memories for the (re)construction of personal experience and meanings has been discussed, as well as the problems of agency and belonging.