Zajednička perspektiva – poezija, percepcija i kinestezija poziva: poezija Nenada Glišića i plesni performansi Nede Kovinić

Abstract

U analizama teorije i prakse angažovane umetnosti razlikuju se dva smisla angažovanosti: prvi, širi smisao, podrazumeva da je svaki vid javnog umetničkog rada – vid angažovanja. Podrazumeva se i da je specifičan tematsko-motivski okvir (problematizovanje socijalnih motiva) ili usmerenost umetničkog dela ka društvenim problemima – vid angažovanja umetnika-umetnica. Međutim, u drugom, užem smi-slu, pod angažovanim delovanjem se podrazumevaju specifični, arti-kulisani društveni zahtevi i apeli, praćeni formalnim ili neformalnim grupnim namerama, društveno usmerenim aktima i istaknutom za-jedničkom perspektivom. U radu ćemo analizirati poeziju Nenada Gli-šića i plesne performanse Nede Kovinić kao primere angažovanih umetničkih dela u užem smislu. U poeziji Nenada Glišića zajednička perspektiva se odslikava u karakterističnoj i doslednoj upotrebi prvog lica množine u svojstvu lirskog subjekta i njegovog obraćanja (zami-šljenoj ili stvarnoj) javnosti, kako bi se konstituisalo zajedničko isku-stvo. Pesnik insistira na grupnoj perspektivi, na “mi” dimenziji poezije, kako bi samim stihovima naglasio i društvenost poetskog čina i njegovu usmerenost na društveni život. U performansima Nede Kovinić se dominantno stavlja naglasak na zajedničku perspektivu, na grupnu dimenziju, na “mi” izvođenja: performansi postaju složena polja kine-stetičko-perceptivnih interakcija individualnih personalnosti i inten-cionalnosti sa namerama grupe i grupnim delovanjem kao bazičnim oblikom emitovanja društvenog apela – od planiranih i koreografisa-nih izvođenja, do spontanih i neplaniranih grupnih reakcija na vanred-ne društvene okolnosti. Pokazuje se da poezija i plesni performansi odslikavaju savremene koncepcije društvene angažovanosti, da afir-mišu zajedničku perspektivu kao ključno svojstvo angažmana u užem smislu i da pružaju značajnu iskustvenu i konceptualnu građu za razu-mevanje i analizu socijalno-ontoloških pojmova i intuicija.

There are two meanings of engagement in the analysis of the theory and practice of engaged art. The first, broader meaning implies that every form of public artwork is a form of engagement. It also implies that specific themes and motifs (primarily social and political motifs) or direction of artwork towards social problems – are a form of engagement. But, in the second and narrow meaning, engaged art implies specific, articulated social demands and appeals, followed by formal or informal group inten-tions, socially directed acts and distinguished joint perspective. In this paper we shall analyze the poetry of Nenad Glišić and the dance performances of Neda Kovinić as examples of engaged artworks in the narrow sense. In the poetry of Nenad Glišić, joint perspective reflects itself in the consequent and prominent use of the first-person plural as the lyrical subject in poems. Its distinguished “we” addresses the audience initiating joint experience. The author insists on the “we” dimension of poetry and its joint perspective, to emphasize the sociality of poetic act and its orientation towards social life, its destruction and constitution. In the performative acts of Neda Kovinić, the emphasis is dominantly placed on the joint perspective and on collective dimen-sion – on the “we” of a performance. Performative acts become complex fields of kinaesthetic and perceptive interactions between individual and group intentions and acts. Group acts are the basic mode of transmitting social appeals – either planned and choreographed acts or spontaneous and unplanned group reactions to extraor-dinary social circumstances. It is evident that both poetry and dance performative acts reflect contemporary conceptions of social engagement and affirm and promote joint perspective as the key property of engagement in the narrow meaning. Besides, it is evident that both poetry and dance performative acts provide relevant empirical and conceptual basis for the understanding and analysis of the concepts and intuitions in social ontology.