Javni prostor i slobodno delanje: Fuko vs. Lefevr

Abstract

U ovom članku nastojaćemo da ostvarimo sistematičan uvid u odnos između svakodnevnih praksi i javnog prostora. Kroz analizu radova dvojice uticajnih teoretičara iz ove oblasti, Fukoa i Lefevra, pokušaćemo da pružimo teorijsko obrazloženje intuiciji da (javni) prostor predstavlja jedan od osnovnih konstitutivnih elementa slobodnog delanja. U prvom delu članka, analiziraćemo Fukoov pojam heterotopije kako bismo ukazali na mogućnost one „prostorno posredovane“ samorefleksije koja veoma nalikuje na filozofsku askezu iz takozvane kasne faze njegovog dela. Potom ćemo razmotriti u kojoj meri Lefevrovo stanovište da javni prostor predstavlja hegelijansku konkretnu apstrakciju – koja sobom povlači dijalektičku analizu i praćenje složenih istorijskih protivrečnosti – dopunjuje i produbljuje vizuru koju uspostavlja Fuko svojim pojmom heterotopija. U tom smislu, biće pokazano da, uprkos svim razlikama u teorijskim polazištima, oba autora brane ideju jednog javnog prostora u kojem se brišu doznačavanja – kako bi se „otvorio prostor“ slobodnom delatniku.

In this paper we will try to offer a systematic insight into the relation of everyday practices and public space. By examining the work of two of the most influential authors in this field, Foucault and Lefebvre, we will try to provide a theoretical explanation of intuition that (public) space represents one of the key constitutive elements of free action. In the first part of the paper, we will consider Foucault’s notion of heterotopia in the interest of pointing towards a “spatially intermediated” self-reflection which, to a great degree, resembles the philosophical askesis form his so called letter work. Afterwards, we will consider in which sense Lefebvre’s position that public space represents a Hegelian concrete abstraction - which entails dialectical analysis and tracking of complex historical contradictions - complements and deepens perspective that Foucault puts before us in his heterotopias. In that vein, it will be shown that both authors, despite the difference in their theoretical starting points, defend the idea of such a public space in which all signifiers are removed in the interest of „opening space” for the free agent