Dobročinstvo: moralni status lečenja putem humanitarnih akcija

Abstract

U okvru ovog članka tematizovano je pitanje moralnog ponašanja u kontekstu grupnog finansiranja lečenja. Grupno finansiranje u medicinske svrhe, koje podrazumeva prikupljanje sredstava od većeg broja donatora putem javnog poziva, uglavnom putem platformi na internetu, rastući je fenomen širom sveta. Lečenje je daleko najvažnija svrha kojoj donatori u Srbiji posvećuju svoje resurse. U okviru članka analiziran je princip dobročinstva iz perspektive osnovnih etičkih teorija – utilitarizma, kantovske deontologije i etike vrline, a potom razmotreno da li je podrška lečenju pitanje dobročinstva ili pitanje pravde. Argumentuje se da su zdravstvene potrebe moralno važne i da društvo ima obavezu da pruži zdravstvenu zaštitu kako bi garantovalo jednake mogućnosti. Praksa grupnog finansiranja lečenja pod tim pretpostavkama ukazuje na manjkavost zdravstvenog sistema, te na činjenicu da se kolektivne dužnosti pravde ne izvršavaju. U odsustvu zdravstvenog sistema koji zadovoljava te potrebe, grupno finansiranje lečenja potencijalno je opravdan pokušaj da se isprave manjkavosti zdravstvenog sistema kroz izvršavanje individualne obaveze dobročinstva. U članku se argumentuje da je neophodno i moralno poželjno delovanje na dva, samo naizgled suprotstavljena, koloseka – donirati novac za lečenje, uz istovremeno zalaganje za izgradnju sistema u kojem će lečenje biti garantovano pravo, a ne stvar spremnosti sugrađana da ispune svoju moralnu obavezu. Kao što činjenica da oni koji su dužni da obezbede zdravstvenu zaštitu, a to ne čine, nije alibi da se ne pritekne u pomoć onima kojima je ona preko potrebna, tako ni odgovor na taj moralni apel ne bi trebalo da znači mirenje sa sistemskom nepravdom, ili čak njeno regenerisanje u tom pogledu.

Crowdfunding for medical purposes, which involves the collection of funds from a large number of donors through a public appeal mainly through Internet platforms, is a growing phenomenon worldwide. Medical treatment is by far the most important purpose to which donors in Serbia dedicate their resources. This article focuses on the issue of moral behaviour in the context of medical crowdfunding. It analyses the beneficence principle from the perspective of core ethical theories - utilitarianism, Kantian deontology, and virtue ethics. It then discusses whether the support for treatment is in the realm of duty of charity or duty of justice. It is argued that health needs are morally important, and that society has an obligation to provide health care to guarantee equal opportunities. The appearance of the crowdfunding for medical treatments indicates the shortcomings of the health system, and that the collective duties of justice are not fulfilled. In the absence of a health system that meets the needs of all members of a society, medical crowdfunding can be seen as a potentially justifiable attempt to correct it, as it offers the opportunity for the fulfilment of individual obligations of beneficence. The article argues that it is necessary and morally desirable to act on two apparently opposing tracks - to donate money for medical treatments, while at the same time advocating for the health care system in which treatment will be a guaranteed right, and not a matter of fellow citizens' willingness to fulfil their moral obligation.