Opozicioni aktivizam poznatih ličnosti u Srbiji 2017–20211

Abstract

U postindustrijskim društvima pažnja je postala vrednija valuta od one koju skladištimo na bankovnim računima. Stoga se u ovom radu pitam kako ovaj fenomen utiče na društveni i politički aktivizam koji se za pažnju mora takmičiti sa komercijalnim akterima sa jedne i velikim, finansijski moćnim političkim organizacijama, sa druge strane. Jedna od zastupljenijih aktivističkih strategija u tom takmičenju je angažovanje poznatih ličnosti koje po vokaciji svog posla sa sobom nose veliku vidljivost i privlače širu pažnju javnosti. Ovim fenomenom, koji možemo nazvati „aktivizmom poznatih“ (eng: celebrity activism), želim da se bavim u kontekstu Srbije kao studije slučaja. Pitam se najpre, kako je ekonomija pažnje uticala na aktivizam u Srbiji, a onda i kakva je uloga „slavnih“ u borbi koju društveni pokreti vode protiv „vetrenjača“ ekonomije pažnje u toj zemlji. U ovom istraživanju, fokus je na tri aktivističke grupe: „Protiv diktature“, „Jedan od 5 miliona“ i široko shvaćen ekološki pokret.

In postindustrial societies, attention has become a more valuable currency than the one we store in our bank accounts. In this article I wonder how this phenomenon affects social and political activism, which has to compete for attention with commercial actors on the one hand, and big, financially more powerful political organizations, on the other. Having this in mind, activist collectives use celebrities in order to be more competitive in terms of attracting attention, since celebrities carry visibility and attract attention on the basis of the vocation of their job. I am dealing with the phenomenon of “celebrity activism” in the context of Serbia as a case study. Firstly, I wonder about the extent to which the “attention economy” affected activism in Serbia, as well as about the role of celebrities in activist endeavors against the “laws” of the attention economy. In this study, I will focus on three activist collectives, namely “Protiv diktature”, “Jedan od 5 miliona” and ekološki pokret, in a wider sense of meaning.