Sufizam – unutrašnja dimenzija islama

Abstract

Prvi deo ovog rada predstavlja kraći uvod u sufizam kao osobeni vid ispoljavanja unutrašnje, mističke dimenzije islama. U tom odeljku razmatra se povest, doktrina i ritualna praksa glavnih derviških redova. U drugom delu, koji se uglavnom temelji na autorovom preliminarnom terenskom istraživanju postojećih derviških zajednica u Bosni i Hercegovini, više pažnje posvećeno je oživljavanju islamskog misticizma u savremenom kontekstu. U terminima sociologije religije, revitalizacija sufizma u BiH bi se mogla razumeti u širim okvirima obnove klasične religioznosti na Balkanu. Nakon Drugog svetskog rata bila je na snazi dugogodišnja zabrana delatnosti derviških redova u BiH, čemu je najviše doprinela modernistički nastrojena Islamska zajednica koja je imala podršku vladajućih struktura. To, svakako, treba uzeti u obzir kada se razmatra pitanje odnosa između islamske ortodoksije i misticizma. Potpuna obnova sufizma usledila je tek devedesetih godina, po raspadu Jugoslavije i završetku ratova. Tu je, dakle, reč o obnovi klasične religioznosti, jer se sufizam, još od osmanskog perioda, razvijao unutar ortodoksnog islama u Bosni.