Žak Derida i pitanje šta je teorija?

Abstract

Miško Šuvaković navodi kako se „Teorijom ili teoretizacijom nazivaju hibridni žanrovi ili poližanrovi koji su se paralelno razvijali u umetničkim, aktivističkim i akademskim krugovima (Francuska, Velika Britanija, SAD, Istočna Evropa) kritikom autonomnih kanonskih modela i institucija naučnog i filozofskog rada u društvu, kulturi i umetnosti“ (Šuvaković 2008). U ovom radu promatraću pitanje „Šta je teorija?“ čitajući dela Žaka Deride, Pola de Mana i Ričarda Rortija i polazeći od gore pomenutog okvira „teorije“ definisane pre svega kao pravca mišljenja danas praktikovanog dominantno u akademskoj sferi u SAD. Za Deridu je pitanje „šta je?“ u osnovi svih drugih pitanja, a ponajviše onih koje upravljaju (governmentality) našim razumevanjem sveta kao što su pitanja istine, svesti, subjektivnosti. Ova pitanja su se u filozofiji razmatrala na različite načine, ali onaj koji je najznačajniji za moju temu jeste odnos prisutnosti/odsutnosti, unutrašnjeg/spoljašnjeg, physisa/mimezisa promatran kroz pojam pisanja.

Miško Šuvaković states that „Theory or theorization are hybrid genres or polygenres that developed in parallel in artistic, activist and academic circles (France, Great Britain, USA, Eastern Europe) by criticizing autonomous canonical models and institutions of scientific and philosophical work in society, culture and art“ (Šuvaković 2008). In this paper, I will look at the question „What is theory?“ by reading the works of Jacques Derrida, Paul de Man and Richard Rorty and starting from the above-mentioned framework of „theory“ defined primarily as a school of thought practiced today dominantly in the academic sphere in the USA. For Derrida, the question „what is?“ is at the basis of all other questions, especially those that govern (governmentality) our understanding of the world, such as questions of truth, consciousness, and subjectivity. These questions have been considered in philosophy in different ways, but the one that is most significant for my topic is the relationship of presence/absence, internal/external, physis/mimesis viewed through the concept of writing.