On the Socioeconomic Status and the Experiences of Female Seasonal Agricultural Workers in Contemporary Serbia. Are There Elements of Structural Violence?

Abstract

The paper examines the socioeconomic status and experiences of women employed as seasonal agricultural workers, indicating the elements of structural and other forms of violence to which they are exposed. As a form of employment, seasonal work has been legally defined in Serbia only since 2018, and it remains a partially regulated sector marked by different forms of social exclusion. Feminist (anthropological) literature dealing with the gender aspect of seasonal agricultural work in different parts of the world has pointed to the serious problem of inequality and social marginalisation. The analysis of social, economic, cultural, legal and other structures involved in the organisation and control of these job positions, as well as the work process itself, has helped identify the ways in which the unequal status of female seasonal workers continues to be (re)produced and sustained, which leads to the question of structural violence against this category of women.

U radu se razmatraju društveno-ekonomski položaj i iskustva žena koje su angažovane na sezonskim poslovima u poljoprivredi, i ukazuje se na elemente strukturnog i drugih vidova nasilja kojima su sezonske radnice izložene. Kao vid radnog angažmana, sezonski rad – zakonski izdvojen tek 2018. godine na području Srbije – i dalje čini delimično regulisanu oblast u kojoj se uočavaju različiti vidovi društvene isključenosti. Feministički orijentisana (antropološka) literatura koja se bavi rodnom dimenzijom sezonskih poslova u poljoprivredi u različitim delovima sveta ukazuje na značajne probleme nejednakosti i društvene marginalizacije. Na osnovu analize društvenih, ekonomskih, kulturnih, pravnih i drugih struktura – koje se pojavljuju u vezi sa organizacijom i kontrolom poslova i samog rada – uočeni su načini na koje se (re)produkuje i (p)održava nepovoljan položaj sezonskih radnica. Na taj način, otvoren je prostor za razmatranje pitanja strukturnog nasilja nad ovom kategorijom žena. Oslanjajući se na opšte zaključke istraživanja o položaju žena na tržištu rada u Srbiji, u prvom delu rada razmatram pitanje socioekonomskog položaja žena u poljoprivredi, a posebno sezonskih radnica, i ukazujem na elemente (re)produkovanja njihove sistemske nejednakosti i institucionalnog isključivanja. Na osnovu kvalitativne analize materijala sakupljenog putem polustrukturiranih intervjua i neformalnih razgovora sprovedenih sa sezonskim radnicama u poljoprivredi, u drugom delu teksta se bavim njihovim življenim iskustvima i ukazujem na koje načine društvene i ekonomske strukture i njihovi akteri, kao i kulturni obrasci, oblikuju prakse i (rodne) odnose unutar sezonskih poslova.