Lajbnic i Dekart: od univerzalnog jezika do univerzalnog znanja

Abstract

Tekst se bavi problemom odnosa Dekartovog projekta Mathesis universalis i Lajbnicovog univerzalnog jezika. Iako je u Lajbnicovo vreme postojalo već mnoštvo pokušaja da se razvije jedan takav jezik, ono što Lajbnica izdvaja u odnosu na njih jeste pokušaj da se taj jezik utemelji na fi lozofski način – koreni Lajbnicovog fi lozofskog utemeljenja lingue universalis imaju kartezijanske osnove. Premda je Dekartovu potragu za univerzalnim znanjem iz Regulae Lajbnic kritikovao, on je preuzeo osnovne motive takve potrage kada 1666. razvija svoju univerzalnu karakteristiku u Ars combinatoria. On daje nov odgovor na potrebu utemeljivanja nauka – umesto metodologije i percepcije, Lajbnic kriterijume naučnosti vidi u mogućnosti jezičke formalizacije. Ovde se javlja ono što je strano Dekartovom, a blisko Lajbnicovom sistemu i što će ostaviti traga i na dvadesetovekovne mislioce poput Borhesa, Huserla, Fukoa i Deleza – naime, pojam znaka kao osnovnog izraza misli. U daljem tekstu autor razvija implikacije ove promene obzirom na osnovne motive Lajbnicove fi lozofi je – pojmove kombinatorike, monade te odnosa univerzalnog jezika i naučnosti.