Od junaka do divljaka: Albanci u srpskom herojskom i nacionalnom diskursu od sredine XVIII do početka XX veka

Abstract

U ovom radu iznosi se tvrdnja da negativne predstave o Albancima u srpskoj kulturi postaju dominantne tek u poslednjoj četvrtini devetnaestog veka. U prvom delu iznose se primeri pozitivnih medusobnih percepcija između Srba i Albanaca iz usmene tradicije i radova ranih balkanskih etnografa i istoriografa od polovine osamnaestog do polovine devetnaestog veka. Poštovanje prema Albancima kao hrabrim ratnicima i junacima koje nalazimo u ovim primerima proističe, kako se navodi, iz sličnog društvenog uređenja i zajedničkih patrijarhalnih vrednosti koje dele obe etničke grupe. U drugom delu, rad se fokusira na promenu u percepciji Abanaca u poslednjoj četvrtini devetnaestog veka, do koje dolazi pod uticajem Istočne krize 1875-1878. godine, formiranja albanskog nacionalnog pokreta, slabljenja osmanske vlasti i teritorijalnih pretenzija obe etničke grupe na područje današnjeg Kosova i Metohije/ Dukađina i severne Albanije. Zastupljeno je stanovište da su ove tendencije postepeno dovele do uspostavljanja srpsko-albanskog nepijateljstva, koje konačno biva učvršćeno uoči Balkanskih ratova 1912. i 1913. godine. Na kraju, članak se fokusira na pozitivne primere srpskih intelektualaca i javnih ličnosti koje su kritikovale takav pristup i zalaže se za reafirmaciju narativa koji ističu sličnosti i promovišu prijateljstvo između Srba i Albanaca.