Intelektualni angažman i nacionalizam: Prilog kritici jedne simbiotičke veze

Abstract

U radu se istražuju teorijski pojmovi fenomena nacije i nacionalizma, kao i njihova interakcija sa intelektualnim angažmanom. Veza između ove dve istorijske pojave datira od evropskog 19. veka i ocenjena je kao simbioza kompatibilnih fenomena, jer su moderne evropske nacije konstrukti angažovanih intelektualaca, književnika, umetnika i naučnika, koji su diseminacijom mitotvornih matrica i narativa sluţili аfirmаciјi novog kolektivističkog idеntitеtа – nacionalizma. Iako se navedena konstelacija u razvijenim društvima promenila, posebno nakon Drugog svetskog rata, u Srbiji, još kao delu jugoslovenske zajednice, intelektualni angažman je igrao ključnu ulogu u destrukciji dotadašnjih legitimacijskih modela i uspostavljanju novih, nacionalističkih sa svim konsekvencama koje su iz toga proizašle.

In this paper we discuss the relationship and interdependence of intellectual engagement and nationalism. Starting from the contemporary theoretical approaches towards the phenomenon of nations and nationalism, we claim that the concepts of nations and modern intellectuals are products of the European 19th century modernism and that intellectuals, writers, artists and scientists etc., with their mythologized narratives, played important, if not crucial, role in nation-building processes. Even though this interdependence of intellectual engagement and nationalism changed in Western Europe after the Second World War, that was not the case in Serbia, as a part of the Yugoslav state. In Serbia, intellectual engagement has played a key role in the delegitimisation of the existing socialist model of state and the creation of new, nationalist ones, with all the consequences.